Ανεπίδοτα γράμματα
Mihalis Grigoriou / Μιχάλης Γρηγορίου| Original | Versione italiana di Gian Piero Testa |
| ΑΝΕΠΊΔΟΤΑ ΓΡΆΜΜΑΤΑ 1) Ανεπίδοτα γράμματα Επιταγές και δέματα Τα κανονίζεις όπως όπως Τριάντα τα εκατό πενήντα τα εκατό Μα ποιος θα πάρει την μισή μου ξενιτειά; Ποιος θα δεχτεί να πάρει Τριάντα τα εκατό απ’ τη μισή μου ξενιτειά Πλάι στη θάλασσα μαζί σου Είχα μπορέσει να πετάξω Δυο βότσαλα στην άκρη του γιαλού Και μας πιτσίλισαν λιακάδα Δεν ξέρω αν διαβάζεις ανάμεσα στις δέκα μου αράδες Πόσο πολύ μου λείπει το βορινό παράθυρο κλειστό Μην τύχει και κρυώσει Ένα φλιτζάνι τσάι που αχνίζει Τα περιστέρια των χεριών σου Λέω να κλείσω τα παντζούρια Μήπως και μείνει τίποτα απ’ το σούρσιμο της χτένας Στα μαλλιά σου Λέω ν’ ανεβάσω το φιτίλι Μη μου χαθεί η φωνή σου 2) Σύντροφε κοιμάσαι; Σύντροφε κοιμάσαι; Ήθελα να μου πεις, ξέρεις καμιά σελίδα μαρξισμού Που να βουλιάζουνε οι λέξεις στο χαρτί Σαν τη σιωπή μου Στις κόρες των ματιών της; Ο Πέτρος που κοιμάται στο τσιμέντο Δίχως φόδρα στο σακάκι Κάθε πρωί μου έκανε τράκα μια καλημέρα στα κλεφτά Γιατί τον είχαν για προδότη Βάλαμε τις στάμνες Εκεί που έστρωνε την τρύπα κουρελού Μιλάμε για την δήλωση Τις ώρες που έμενε σκυφτός Διαβάζοντας μια περσινή εφημερίδα Τότε θα’πρεπε να’ταν που μας έπιασε βροχή Ανάβοντας τσιγάρο είδα το πρόσωπό σου Στο τζάμι της βιτρίνας Κάτι ψιχάλες πέσανε στα μαλλιά σου και το σβήσανε Δίπλα στις στάμνες που κρυώνουν το νερό Βλέπω πως αν ήταν να διαλέξω Θα γύριζα κοντά σου Αν τα κατάφερνα να βρω το σπίτι μου Θα σε έπαιρνα μαζί μου Στο θάλαμο κρυώνουν Με τα πόδια στις κουβέρτες Με το παλτό στην πλάτη Θέλω να σου γράψω Μα τι σε νοιάζει εσένα η σιωπή του Κάτω από τη βροχή; 3) Άννα Όλο μιλάω για γραμμές επίπεδα και πέτρες Για να μην τύχει και προσέξεις Πόσο διστάζω να σε αγγίξω Σαν τον κατάδικο που στέκει μες στη νύχτα Διστάζοντας να βάλει το απολυτήριο στη τσέπη Γιατί το ξέρει Πως τόσο φως δεν θα το αντέξει Είχα πάντα έτοιμο Ένα μικρό μπουκάλι πού’ριχνα στη θάλασσα Βόρειο πλάτος – αλλάζει κάθε μέρα Μεσημβρινός – αλλάξει κάθε νύχτα Στίγμα – οι χειροπέδες μου Δεν το’ριξα ποτέ Φαίνεται πως πάντοτε υπήρχες Όσο υπάρχεις Ταξιδεύω Θα σε βρω Όπου πατάς Πέφτουν πράσινα φύλλα Ίσως και να’ναι πρόφαση Όπως προφασίζουμε τα φύλλα Κι έχω κατά νου μου το νερό Όπως μιλάω για γεράνια Και βλέπω εκεί που αγγίξανε Τα χείλη σου το φως Τις νύχτες σκάβαμε κρυφά Μια υπόγεια σήραγγα Μ΄ένα σουγιά μ΄ένα πιρούνι με τα νύχια Σκάβαμε τις πέτρες Ξέροντας πως θα φτάσουμε το πολύ ως τη θάλασσα Κι όμως μας ήταν ανάγκη να βλέπουμε τα χέρια μας να ζούνε μου ήτανε ανάγκη να βλέπω πως κοντεύω πόντο – πόντο να σε φτάσω 4) Με τι μάτια τώρα πια Εσύ το ξέρεις πως δεν έφυγα φαντάρος Εγώ το ξέρω πως ποτέ δεν θα γυρίσω Το έμαθα προχτές Οι πεθαμένες μάνες Δεν έχουνε παιδιά Βιάστηκες μητέρα να πεθάνεις Δεν λέω – είχες αρρωστήσει από φασισμό Κι ήταν λίγο το ψωμί, έλειπα κι εγώ στην εξορία Ήτανε λίγος ο ύπνος κι ατέλειωτες οι νύχτες Μα πάλι ποιος ο λόγος να απελπιστείς προτού να κλείσεις Τα εξηντατέσσερα Μπορούσες να’σφιγγες τα δόντια Έστω κι αυτά τα ψεύτικα τα χρυσά σου δόντια Μπορούσες να αρπαζόσουνα από ένα φύλλο πράσινο Απ’ τα γυμνά κλαδιά Απ’ τον κορμό Μα ναι το ξέρω Γλιστράν τα χέρια και ο κορμός του χρόνου δεν έχει φλούδα Να πιαστείς Όμως εσύ να τα’μπηγες τα νύχια Και να τραβούσες έτσι πεντεξι – δέκα χρόνια Σαν τους μισοπνιγμένους που τους τραβάει ο χείμαρρος Κολλημένους στο δοκάρι του γκρεμισμένου τους σπιτιού Τι βαραίνουν δέκα χρόνια για να με ξαναδείς Να ξαναδείς ειρηνικότερες ημέρες και να πας Στο παιδικό σου σπίτι με τον φράχτη πνιγμένον στα λουλούδια Να ζήσεις μες στη δίκαιη γαλήνη Ακούγοντας τον πόλεμο Σαν τον απόμακρο αχό του καταρράχτη Να’χεις μια στέγη σίγουρη σαν άστρο Να χωράει το σπίτι μας την καρδιά των ανθρώπων Κι από τη μέσα κάμαρα Όμως εσύ μητέρα βιάστηκες πολύ Και τώρα με τι χέρια να’ρθείς και να μ’αγγίξεις Μες από τη σήτα Με τι πόδια να ζυγώσεις εδώ που’χω Τριγύρω μου τις πέτρες Σιγουρεμένες σαν ντουβάρια φυλακής Με τι μάτια τώρα πια να δεις πως μέσα δω χωράει Όλη η καρδιά του αυριανού μας κόσμου Τσαλαπατημένη Κι από το δίπλα θάλαμο ποτίζει η θλίψη Σαν υγρασία σάπιου χόρτου 5) Ήθελε να ζήσει Μας παίρνουν τον Κωστή για το στρατοδικείο Τα δάχτυλά του Μπερδεύονται και δένονται στους κόμπους Δε λέει ακόμα να αποχωριστεί τις δύο κουβέρτες Δεν το αποφάσισε ακόμα Να μας αφήσει τα άχερα Ένιωσα τη βέρα στο μεσιανό του δάχτυλο Πρώτη φορά μου παίρνανε Τόσο χρυσάφι μέσα από τα χέρια Ήθελε να ζήσει Όσο θέλουμε κι εμείς Κι όμως τον σκοτώσαμε Είχε ένα χαμόγελο Σαν τη στιγμή που στρίβω τη γωνιά Και βλέπω φως Στο παράθυρό σου Κι όμως τον σκοτώσανε Μπόρεσε και δέχτηκε πως θα τον ξεχάσουμε Όπως ξεχνάς μια πέτρα που κρατάει το σπίτι σου Κι όμως τον σκοτώσανε Κοίτα να πας στην ξαδέρφη του Κωστή Μόνο πρόσεξε μην κλάψεις Όπως βουρκώνουνε τα μάτια των ποιητών Που έχουν έτοιμο το δάκρυ Σαν τους σοφέρ το κλάξον μες στη πολυκοσμία Να κάτσεις να τα πείτε Όπως μιλάνε οι ζωντανοί Να θυμηθείτε τα μάτια που σκοπεύουν Μια ντροπή πιο κάτω από τον ώμο Τα μάτια που κοιτάνε Μια τελευταία φορά πιο πάνω από τις στέγες Μα πριν απ’ όλα μην ξεχάσεις Πως απ’ τους δέκα που τον ρίξαν Οι εφτά Ήταν άλλοτε δικοί μας Απ’ τους εφτά Οι τρεις Εσείς οι δυο που δεν πιστέψατε ακόμα Πως ένα μπλε σακάκι Ξεμαθαίνει να αγκαλιάζει Μόλις κλείνει κρεμασμένο στο ντουλάπι δυο λεφτά Κι εγώ Που τάχα θα προστάξω Τα χάρτινα στήθη των στίχων Να σώσω τον Κωστή Απ’ την ανωνυμία 6) Παραλλαγή Σου δίνουμε τον όρκο μας Να σε θυμόμαστε τις νύχτες που νυχτώνει Σου δίνουμε τον λόγο μας Να σηκώνουμε τα πέτα του παλτού Κάθε που θα λέμε συνωμοτικά Σα να’χει ψύχρα απόψε Ήξερες πως θα’ρθουνε Κι ήρθαν Το στήθος σου μένει σπασμένο Σαν μπαρουτοβάρελο Άδειο Δίχως στεφάνια Η βρεγμένη στάχτη Χύνεται απ’ το στόμα Στ’αξούριστα πηγούνια μας Τον πήρανε νύχτα Πολύ νύχτα Κάτω στα μαγειρεία Τ’αναμμένα στουπιά κι ο καπνός Γυαλίσανε τα μάτια του Μ’ ακάθαρτο πετρέλαιο «μηδέν και δεκαπέντε» ποτέ δε θα προφτάσουμε ο κάθε λόγος εξοστρακίζεται ματώνοντας τα μούτρα των παιδιών σαν μια χιονόμπαλα που κρύβει κοφτερά χαλίκια Τον ρίξαν απ’ τη βάρκα Το κύμα καταλάγιασε Όσοι δεν αφήσατε να σπάσουν Τ’ακουστικά σας τύμπανα Στις επινίκιες παρελάσεις Αφουγκραστείτε Τα κουπιά σοβαντίζουν Όλες τις χαραμάδες Μυστρίζοντάς τες Μ’ άρμη και βροχή 7) Επιστροφή Έτσι που γυρίσαμε Γυαλίζουνε οι ράγες στο σκοτάδι Απ’ την πολλή σιωπή Έτσι που γυρίσαμε Βρήκαμε τους εισπράκτορες σφαγμένους Και το πεντακοσάρικο για το εισιτήριο Θα μας περισσεύει Και τα τέσσερα χρόνια Γι’ αυτό που λέγαμε ζωή μας Θα μας λείπουν Έτσι που γυρίσαμε κι οι δρόμοι προχωράνε Τετραγωνίζοντας την άδεια πολιτεία Σε πένθιμους φακέλους Κι αυτός ο αστυφύλακας περνάει και χασμουριέται Θεέ μου! Ας μίλαγε τουλάχιστον αυτός Κι ας μου ζητούσε Την ταυτότητά μου. | 1) LETTERE NON RECAPITATE Vaglia e pacchetti Li gestisci un po' alla buona Trenta per cento cinquanta per cento Ma chi prenderà la metà del mio esilio? Chi accetterà di prendere Un trenta per cento della metà del mio esilio? Vicino al mare accanto a te Ero riuscito a scagliare Due ciottoli nella risacca E sbruffarono la luce del sole Non so se leggi dentro le mie dieci righe Quanto mi manchi la finestra a nord chiusa Casomai non si raffreddi La tazza di té che scotta di vapore Le colombe delle tue mani Voglio chiudere le imposte Chissà che qualcosa resti del pettine passato Sopra i tuoi capelli Voglio alzare lo stoppino Che la tua voce non si perda 2) DORMI, COMPAGNO? Dormi, compagno? Volevo mi dicessi, la sai una pagina almeno del marxismo Dove le parole sprofondino nella carta Come il mio silenzio Nelle sclere degli occhi di lei? Petros che dorme sul cemento Senza imbottitura nella giacca Ogni mattina mi scroccava un buongiorno di soppiatto Perché lo consideravano un traditore Posammo le brocche Là dove stendeva il suo patchwork bucato Parliamo della dichiarazione di pentimento Nelle ore in cui stava rannicchiato A leggere un giornale dell'anno prima Allora fu come ci sorprendesse una pioggia Accendendo una sigaretta vidi il tuo viso Nel cristallo della vetrina Ti caddero alcune gocce sui capelli e la spensero Accanto alle brocche che rinfrescano l'acqua Vedo che se potessi scegliere Tornerei accanto a te Se riuscissi a trovare casa mia Ti prenderei con me In camerata hanno freddo Con le gambe nelle coperte Con il paltò sulle spalle Voglio scriverti Ma che importa a te il suo silenzio Sotto la pioggia? 3) ANNA Mi ostino a parlare di linee piani e pietre Perché non ti capiti di accorgerti Quanto io esiti a sfiorarti Come il condannato che nella notte sta Dubbioso se intascare il foglio di scarcerazione Perché lo sa Di non sopportare tutta quella luce Tenevo sempre pronta Una bottiglietta da buttare in mare Latitudine nord - cambia ogni giorno Il meridiano - si sposta ogni giorno Il punto - le mie manette Non l'ho mai buttata E' come se tu esistessi da sempre Così come esisti Io viaggio Ti troverò Là dove posi il piede Cadono foglie verdi Chissà che tu sia un pretesto Come a pretesto prendo le foglie E mi si pianta in mente l'acqua Appena parlo di gerani E vedo il punto in cui le tue labbra Toccarono la luce Scavavamo di notte di nascosto Un passaggio sotto terra Con un temperino con una forchetta con le unghie Scavavamo le pietre Sapendo che al massimo saremmo giunti al mare E tuttavia per noi era necessario Vedere vivere le nostre mani Per me era necessario Vedere che un centimetro alla volta Io ti stavo raggiungendo 4) CON CHE OCCHI ADESSO ORMAI Tu lo sai che non sono partito soldato Io lo so che non ritornerò più L'ho saputo l'altrieri Le madri morte Non hanno figli Troppa fretta ci hai messo a morire, madre Non dico - il fascismo ti aveva fatta ammalare E il pane era poco, e io non c'ero ero deportato Era scarso il sonno e interminabili le notti Ma per quale motivo disperarsi prima di compiere Sessantaquattro anni Potevi stringere i denti Sì, anche quei tuoi denti d'oro finti Potevi lasciarti afferrare da una foglia verde Dai rami spogli Dal tronco Ma sì, lo so Le mani scivolano e il corpo del tempo non ha corteccia Cui fare presa Ma tu potevi conficcarvi le unghie E tirare avanti così cinque, sei - dieci anni Come i semiasfissiati che il torrente trascina Avvinghiati alla trave della loro casa crollata Che cosa mai sono dieci anni per rivedermi Per rivedere giorni con un po' più di pace e andare Alla tua casa di bambina con la cinta sommersa dai fiori A vivere nella pace e nella giustizia Ascoltando la guerra Come un rombo lontano di cascata Ad avere un tetto sicuro come una stella La nostra casa che contiene il cuore degli uomini Fin dalla camera più interna Ma tu madre ci hai messo troppa fretta E ora con quali mani mi puoi venire a sfiorare Attraverso l'inferriata Con quali piedi puoi venirmi vicino qui dove intorno Ho queste pietre munite come muraglie di prigione Con che occhi adesso ormai puoi vedere che qui dentro riesce a stare Tutto il cuore del nostro mondo di domani Calpestato Mentre dalla camerata accanto la tristezza affiora Come l' umidità dall'erba imputridita 5) VOLEVA VIVERE Ci prelevano Kostìs per il tribunale militare Le sue dita Si confondono e si avvinghiano nelle strette Non dice ancora che si separerà dalle sue due coperte Non l'ha deciso ancora Di lasciarci i pagliericci Ho sentito la vera nel suo dito medio Non era mai accaduto che mi rubassero Tanto oro da dentro le mie mani Voleva vivere Come pure noi vogliamo Eppure l'abbiamo ucciso Aveva un sorriso Come il mio nell'istante di girar l'angolo E vedo una luce Alla tua finestra Eppure l'hanno ucciso Ha saputo accettare che lo dimentichiamo Come dimentichi una pietra che sostiene la tua casa Eppure l'hanno ucciso Mi raccomando va' dalla cugina di Kostìs Sta' solo attenta a non piangere Nel modo in cui si gonfiano gli occhi dei poeti Che hanno la lacrima facile Come l'autista il clackson in mezzo al traffico Siediti e state parlare Come parlano i vivi Rievocate gli occhi che scrutano Una vergogna al di sotto della spalla Gli occhi che guardano Per l'ultima volta al di sopra dei tetti Ma soprattutto non dimenticare Che dei dieci che gli hanno sparato Sette Erano un tempo dei nostri Di questi sette Tre Voi due che ancora non credete Che una casacca blu Fa sì che si disimpari ad abbracciare Nei due minuti da che è appesa nell'armadio Ed io Che forse protenderò Il petto di carta dei miei versi Per salvare Kostìs Dall'anonimato 6) VARIAZIONE Ti diamo il nostro giuramento Di ricordarti ogni notte appena scende Ti diamo la nostra parola Di alzare il bavero del paltò Ogni volta che parleremo da cospiratori Come se di sera facesse freddo Sapevi che sarebbero venuti E sono venuti Il tuo petto sta lì fracassato Come un barile di polvere Vuoto Privo di cerchi La cenere bagnata Si versa dalla bocca Sui nostri menti non rasati Lo presero di notte Notte fonda Giù nelle cucine Le stoppie accese e il fumo Gli fecero brillare gli occhi Con questo petrolio grezzo «Zero punto quindici» Mai faremo in tempo E ogni parola è ostracizzata E insanguina il muso dei ragazzi Come una palla di neve che nasconda Ciottoli taglienti Lo gettarono dalla barca L'onda si calmò Quanti voi siete che non vi spaccaste Le membrane dell'udito Nelle sfilate di vittoria Porgete orecchio I remi ingessano Tutte le crepe Ripassandole di pioggia e di salsedine Come cazzuole 7) RITORNO Così al nostro ritorno Luccicano nella notte i trolley Per il troppo silenzio Così al nostro ritorno Abbiamo trovato sgozzati i controllori E il biglietto da cinquecento dracme Ci avanzerà E i quattro anni Di quella che chiamavamo la nostra vita Ci mancheranno Così al nostro ritorno anche le strade camminano Disegnando un quadrato intorno alla città vuota Dentro involti luttuosi E questa guardia di città passa e sbadiglia Dio mio! Almeno parlasse questo qui E mi chiedesse La carta d'identità |
