Garan ar Briz
anonimo
Originale | Traduzione italiana di Richard Gwenndour |
GARAN AR BRIZ | GARAN LE BRIZ |
Mar plij ganec’h a selaoufet | Se vi piace, potreste ascoltare |
Ur werz a zo newez-zavet ; | Un gwerz appena composto; |
Ur werz a zo newez-zavet, | Un gwerz appena composto, |
Da C’haran ar Briz ez eo gret. | Per Garan Le Briz è stato fatto. |
Arru eo ’r mandat a neve, | Di nuovo è arrivato il mandato, [1] |
Rigouruz a-beurz ar roue, | Rigoroso da parte del Re, |
Da lakad tenna d’ar billet, | Per fare tirare a sorte, |
Choas ’r c’horfou gwella ar wazed, | E scegliere i migliori corpi tra gli uomini, |
’Dalek ann oad a dric’houec’h vloas, | Dall'età di diciott'anni, |
Beteg ’nn oad a dri-ugent vloas. | Fino a quella di sessant'anni. |
Personn Cavan a lavare | Il parroco di Cavan diceva |
En he gador pa sermone : | Sul suo scranno mentre faceva il sermone : |
— Orsa eta holl, Cavaniz, | — Per tutti voi, Cavanesi, |
Ur c’hezlo trist en ho iliz ! | Una triste notizia nella vostra chiesa ! |
Korf ha mado ’z omp d’ar roue, | I corpi e i beni appartengono al Re, |
Hag hon ine ’zo da Doue. | E la nostra anima appartiene a Dio. |
Warc’hoas ama c’hui em gavo, | Domani vi troverete tutti qui, |
Wit-oc’h holl me oferrinio ; | E io dirò messa per tutti voi ; |
Wit-oc’h holl me oferrinio, | Per tutti voi io dirò messa, |
Ganec’h d’ Lannuon me’ ielo. — | E poi andrò a Lannion assieme a voi. — |
II | II |
Kriz vije ’r galon na oelje | Duro sarebbe stato il cuore di tutti |
En Lannuon nep a vije, | Se non avessero pianto a Lannion, |
O welet Cavan ha Ploubezr, | Nel vedere Cavan e Ploubezre, |
Asambles o tiskenn en ker. | Che scendevano insieme in città. |
Ann taol a dek-heur ’zo skoët, | Quando furon battute le dieci, |
Parouz Ploubezr a zo galwet ; | La parrocchia di Ploubezre è stata chiamata ; |
Parouz Ploubezr a zo galwet ; | La parrocchia di Ploubezre è stata chiamata ; |
Gant hini na eo digwezet. | E nessuno è stato tirato a sorte. |
Parouz Cavan a deuz tennet, | E' stata sorteggiata la parrocchia di Cavan, |
Gant Garan ar Briz eo digwet. | E Garan Le Briz è stato tirato a sorte. |
Garanik ar Briz a oele, | Il piccolo Garan piangeva, |
Na gave den hen konzolje ; | E nessuno lo consolava ; |
Na gave den hen konzolje, | E nessuno lo consolava, |
Met he baeron, hennez a ree. | Tranne il suo padrino, lui lo faceva. |
— Tawet, Garan, na oelet ket, | — Tacete, Garan, non piangete, |
Ur re-bennag a renk monet. — | Bisogna che qualcuno parta. — |
— Me n’ rojenn forz wit partian, | — Non mi importerebbe di partire, |
Penamet ma mamm-baour ’zo klan ; | Se non fosse per la mia povera mamma malata ; |
’Ma seiz miz ’zo war hi gwele, | Son sette mesi che giace a letto, |
Na deuz kristenn nemet-on me. — | E non ha altro cristiano che me. — [2] |
III | III |
Garan ar Briz a lavare | Garan Le Briz diceva |
Er ger d’he vamm, pa arrue : | A casa alla mamma, quando arrivò : |
— Savet, mamm baour euz a-lec’h-ze, | — Alzatevi, mamma, da questo letto, |
Ma rinn ur wes c’hoas ho kwele. — | Perché io ve lo rifaccia ancora una volta. — |
— Pe c’hui ’zo skuiz euz ma c’hlenved, | — Vi siete stancato della mia malattia, |
Pe c’hui ’zo skuiz euz ma gwelet ? — | Oppure vi siete stancato di vedermi ? — |
— O tenna d’ar billet ’on bet, | — Sono stato tirato a sorte, |
Soudart ’wit Cavan ’z on digwet ! — | E sono stato scelto come soldato per Cavan ! — |
Ar vroegik paour a lavare | La povera donnetta diceva |
D’hi mab Garan eno neuze : | A suo figlio Garan in quel momento : |
— Ma mabik paour, em gonzolet, | — Mio povero figlio, consolatevi, |
Ur re bennag a renk monet. — | Qualcuno deve pur partire. — |
Pa oant ho daou o teplori, | Mentre si sconsolavano tutti e due, |
Teuas he gabitenn en ti : | Entrò il capitano in casa : |
— Hastet, Garan, em breparet, | — Alla svelta, Garan, preparatevi |
D’ Wengamp fenoz vo red monet. — | Bisogna andare a Guingamp stasera. — |
Garan ar Briz, pa ’n euz klewet, | Quando Garan Le Briz ebbe udito questo, |
E-meaz ann ti ’zo sortiet ; | È uscito dalla casa ; |
’Nn or war he vamm ’n euz alc’houezet, | ’Ha chiuso a chiave la porta di sua madre, |
Da di ar person ez eo et : | E è andato dal curato : |
— Dalet, gouarnerez, alc’houez ma mamm, | — Eccovi, perpetua, le chiavi di mia madre |
M’ho ped da gaout ann-ez-hi soign, | Abbiatene cura, ve ne prego. |
Ha laret d’ann aotro person | E dite al signor curato |
Hi rekommandi en hi bron ; | Di raccomandarsi alla fine della messa ; [3] |
Hi rekommandi ’n ofer-bred, | Di raccomandarsi alla messa solenne |
Ma ielo ann dut d’hi gwelet. — | Che i paesani vadano a visitarla. — |
— Lakit ho alc’houez lec’h m’ karfet, | — Mettete la chiave dove volete, |
Lec’h m’hen po laket hen kavfet. — | Dove l'avrete messa, la ritroverete. — |
Euz ’r presbitor ’n euz kimiadet, | Si è congedato dalla canonica, |
D’ann iliz kerkent ez eo et. | E è andato subito in chiesa. |
— Aotro sant Garan, ma faëron, | — Signor san Garan, mio patrono, |
Grit ewit-on un donezon : | Fatemi un favore : |
Lakit ho kleïer d’ zoon kanvo | Fate suonare le campane a morto |
D’am mammik paour, pa vo maro ; | Per la mia povera mamma, quando morirà ; |
Kanvo d’ann noz ha d’ar beure, | Suonarle a morto giorno e notte, |
Ha karillon war ar c’hreiz-de ! | E a distesa a mezzogiorno ! |
Ha grit ma klewinn ann-ez-he | E fate anche che io le senta |
Hag a veen pemp-kant lew out-he ! — | Anche se fossi lontano cinquecento leghe ! — |
IV | IV |
Garan ar Briz a lavare | Garan Le Briz diceva |
En kreiz ann arme, un de oe : | Un giorno, in mezzo all'armata : |
— Arretet, kabitenn, ’r penned, | — Fermatevi un attimo, capitano, |
Kleïer Cavan am euz klewet ! — | Ho sentito le campane di Cavan ! — |
— Penaos a klewfes ann-ez-he, | — E come potresti sentirle, |
Ha te pemp-kant lew dioud-he ? — | Visto che sei a cinquecento leghe da lì ? — |
— Laket ho troad war ma hini, | — Mettete il vostro piede sopra il mio, |
Hag ho c’hlewfet kerkoulz ha me. — | E le sentirete proprio come me. — |
He droad war h’ hini ’n euz laket, | Ha messo il piede sopra il suo, |
Kleïer Cavan hen euz klewet. | Ha sentito le campane di Cavan. |
He gabitenn a lavare | Il capitano diceva |
Da C’haran ’r Briz eno neuze : | A Garan Le Briz in quel momento : |
— Me ’skriv did Garan, da gonje, | — Ti scriverò, Garan, il congedo |
Da vonet d’ar ger da vale. — | Perché tu vada a fare un salto a casa tua. — |
V | V |
Garan ar Briz a lavare, | Garan Le Briz diceva, |
’Tal feunteuniou Cavan p’arrue : | Quando arrivò alle fontane di Cavan : |
— Petra ’zo a-newez ama, | — Che c'è di nuovo da queste parti |
Ma soon ar c’hleïer er giz-ma ? — | Perché le campane suonino così ? — |
— Tri de ha ter nozwez a zo | — Sono tre giorni e tre notti |
E maint noz-de o soon kanvo ; | Che stanno suonando a morto giorno e notte ; |
E maint noz-de o soon kanvo, | Che stanno suonando a morte giorno e notte, |
Hep kristenn ganet war ho zro ! | Senza che ci sia nessuno intorno a loro ! |
Kanvo d’ann noz ha d’ar beure, | Suonano a morto la mattina e la sera, |
Ha karillon war ar c’hreiz-dé ! — | E a distesa a mezzogiorno ! — |
Garan ar Briz a lavare, | Garan Le Briz diceva, |
Prennestr gwele he vamm pa dremene : | Passando sotto la finestra della camera [4] di sua madre : |
— O Doue ! marw eo ma mamm-me, | — Oh, Dio ! È morta la mia mamma, |
Pa n’ ’ma hi fenn ’n prennestr hi gwele ; | Perché non vedo la sua testa alla finestra della camera ; |
Pa n’hi gwelann ’n prennestr hi gwele, | Perché non la vedo alla finestra della camera |
’Welet a be-duz arrijenn-me. — | A guardare da che parte dovrei arrivare. — |
Garan ar Briz a lavare, | Garan Le Briz diceva, |
’N presbitor Cavan p’arrue : | Arrivando alla canonica di Cavan : |
— Roët d’in-me ma alc’houezo. — | — Datemi le chiavi, — |
— Lec’h poa ho laket c’hui ho c’havo. — | — Dove le avete messe, le ritroverete. — |
Garan ar Briz, pa ’n euz klewet, | Garan Le Briz, quand'ebbe sentito, |
’N he alc’houezou a zo kroget ; | Ha preso le sue chiavi ; |
’N he alc’houezou ez e kroget, | Ha preso le sue chiavi, |
’Nn or war he vamm ’n euz digorret. | E ha aperto la porta di sua madre. |
Oa he vamm-baour war leur-an-ti, | La sua povera mamma era sull'aia della casa, |
Peder gwerc’hes hi lienni ; | E quattro vergini la stavan seppellendo ; |
Peder gwerc’hes hi lienni, | E quattro vergini la stavan seppellendo, |
Peder sierj koar dira-z-hi. | Con quattro ceri accesi davanti a lei. |
Daou bok d’he vamm hen euz roët, | Lui ha dato due baci a sua madre, |
Ha war ar plaz ez e marwet. | E poi è morto lì sul posto. |
Emaint ho daou war ar varw-skaonv, | Tutti e due sono sul catafalco, |
Doue d’ bardono ann anaoun ! | Che Iddio perdoni le loro anime ! |
Emaint en palez ann Drindet, | Tutti e due sono nel palazzo della Trinità, |
Graz d’imb da vont di d’ho gwelet ! | E che possiamo andare a raggiungerli ! |
Kanet gant Mari-Job Kerival, matez | Cantato da Mari-Job Kerival, domestica |
en Kerarborn. — 1848. | a Keramborgne. — 1848. |
[2] Come si può vedere, l'equiparazione tra "cristiano" e "persona, essere umano" è praticamente universale in Europa.
[3] Qui si è rinunciato a tradurre il bretone pron, che poi è il francese prône: si tratta delle comunicazioni ai fedeli che il parroco fa al termine della messa, prima di pronunciare l' "Andate in pace", o l' "Ite missa est". Nelle parrocchie rurali, in Bretagna come in Italia, tali comunicazioni assumevano spesso il valore di una sorta di bollettino paesano.
[4] Alla lettera, "del letto", ovvero della camera da letto.