Προδομένος λαός
Mikis Theodorakis / Mίκης Θεοδωράκης| Original | Gian Piero Testa. |
| ΠΡΟΔΟΜΈΝΟΣ ΛΑΌΣ Προδομένος λαός Μίκη Θεοδωράκη Στίχοι Βαγγέλη Γκούφα Τραγουδούν: Χάρις Αλεξίου Κώστας Σμοκοβίτης Βασίλης Παπακωνσταντίνου και οι Αλίκη Βουγιουκλάκη Μάνος Κατράκης  1. Το τραγούδι των Καρμπονάρων (Viva la libertà) Βασίλης Παπακωνσταντίνου  ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου Λύκοι χιμάνε στο κοπάδι στήνουνε κρεμάλες λύκοι λύκοι μας καίνε τα σπαρτά πιάστε στα χέρια τις δικράνες και τα σπαθιά έξω από τη θήκη viva la libertà Στους κάμπους βροντά το κανόνι και στα βουνά οι κεραυνοί τ' αντάρτικο κίνημα φουντώνει νέα ζωή προχωρεί Μαύρο και σκοτεινό πηγάδι μεροδούλι μεροφάι μαύρο και τα κορμιά γερτά άιντε σηκώστε το κεφάλι να τραγουδήσουμε το Μάη viva la libertà Έλληνες ακολουθήστε των ανταρτών τη φωνή να ζείτε τι ωφελείστε μαύρη και σκλάβα ζωή Πάρτε στους ώμους την ελπίδα λάσπη και φωτιά στα χέρια λάσπη ελπίδα και φωτιά τ' άπαρτα κάστρα μετερίζια γίναν τ' ονείρου μας λημέρια viva la libertà Στους κάμπους βροντά το κανόνι και στα βουνά οι κεραυνοί τ' αντάρτικο κίνημα φουντώνει νέα ζωή προχωρεί Φύτρωσε μια φωνή στους δρόμους έδεσε καρπό το στάχυ βίβα ο αγέρας τον κρατά όλο και πιο ψηλά η παντιέρα τώρα και πάντα μια ΄ναι η μάχη viva la libertà 2. Χάι, χάι Χάρις Αλεξίου  η Χάρις, ή Χαρούλα, Αλεξίου Καΐκι κακοτάξιδο Λίγο ψωμί στην ορφανή Μάτια δεν έχω για να δω Μου 'χουνε κλέψει τη φωνή Βρέχουν χαλάζι οι ουρανοί Χάι, χάι Βαρύ το τετραβάγγελο Τα κρίματά μου είν' αρμαθιά Και του Αϊβαλιού το μακελειό Τη σούβλα εμπήξανε βαθιά Τους εστομώσαν τα σπαθιά Χάι, χάι Δέντρο με τέσσερα κλωνιά Κόβουν τα τέσσερα με μια άτρεμο χέρι του φονιά Φρύγανο καίγεται η καρδιά Καντήλια τέσσερα παιδιά Χάι, χάι 3. Βογγά το κάστρο τ' Αναπλιού Κώστας Σμοκοβίτης  ο Κώστας Σμοκοβίτης Βογγά το κάστρο τ’ Αναπλιού κλαίει το Παλαμίδι τι το βαρά η θάλασσα το δέρνουν οι ανέμοι. Ψηλό κυπαρισσόπουλο βεργολυγά και τρέμει. Οι ξένοι βάλανε βουλή κι’ οι ντόπιοι ανταριαστήκαν χτυπά ’δερφός τον αδερφό ασκέρι τ’ άλλο ασκέρι. Χτυπά ’δερφός τον αδερφό ασκέρι τ’ άλλο ασκέρι παίζει χαμός στα μάτια τους στα χέρια το μαχαίρι. 4. Της βροχής νερό Αλίκη Βουγιουκλάκη  Η Αλίκη Σταματίνα Βουγιουκλάκη (1933-1996) Της βροχής νερό να λούσεις τα μαλλιά σου στο μπαλκόνι σου να βγεις να χτενιστείς Ανεράιδες μην κλέψουν τη μιλιά σου το φεγγαροφώς στεφάνι να ζωστείς Να ζωστείς φωτιά να λιώσεις μες στο θάμπος τ' αφανέρωτα να ξομολογηθείς κόψε το φιλί να λουλουδίσει ο κάμπος περδικόστηθη τον ήλιο να ντυθείς Γλέντα το φιλί και το μεράδι δώσ' μου απ΄ τα χείλια σου το πίνω και μεθώ μες στα μάτια σου μεράκι μου ορφανό μου με ταξίδεψες στο δρόμο μη χαθώ Εχ, κι όταν χαθώ ποιος θα βγει να γυρέψει άσπρο γιασεμί παραπεταμένο και στις θάλασσες ποιος θα βγει να κουρσέψει το πλεούμενο που πάει ξυλάρμενο 5. Κανόνια το βαρούνε Βασίλης Παπακωνσταντίνου Κανόνια το βαρούνε το ψωροκάλυβο στεριάς και του πελάγου καλύβι μ' ακριβό. Έγια μόλα έγια λέσα έγια κλείστηκ' η καρδιά μου μέσα καρδιά μου κάστρο άπαρτο της λευτεριάς το φυλαχτό. Στεριώσανε ταμπούρι εστήθηκ' ο χορός και του κρατάει κεφάλι ο Πανάχραντος. Έγια μόλα έγια λέσα έγια κλείστηκ' η καρδιά μου μέσα καρδιά μου κάστρο άπαρτο της λευτεριάς το φυλαχτό. Τα κύματα πυρώνεις κόκκινε ουρανέ θεριά θαλασσομάχοι μεταλαβαίνουνε. Έγια μόλα έγια λέσα έγια κλείστηκ' η καρδιά μου μέσα καρδιά μου κάστρο άπαρτο της λευτεριάς το φυλαχτό. 6. Βάνω τον χάρο πισωκάπουλα Χάρις Αλεξίου Βάνω τον Χάρο πισωκάπουλα καρφώνω το φεγγάρι και το περικαλώ να 'ρθει να με πάρει παλικαρόπουλο αμάν αμάν Κι εγώ του κλέφτη κλέβω την καρδιά κρατάω το χαλινάρι τι έχω να του πω της ομορφιάς τη χάρη αχ, πως τον αγαπώ αμάν αμάν Να 'χει στη σέλα του ζερβόδεξα μαλαμοκαπνισμένα άηΓιώργη τα κρατά της λευτεριάς ταμένα του κλέφτη τ' άρματα αμάν αμάν Πέτρωσ' η νύχτα στο κατώφλι μου αλλού τον περιμένουν το αίμα βρε που χύνεται όρκος του αντρειωμένου και δεν προδίνεται αμάν αμάν 7. 'Αιντε μια Βασίλης Παπακωνσταντίνου Κάντε τα χέρια σίδερα και τις ψυχές ατσάλι αΪτόπουλα μαύρα φτερά να μη σας πάρει ο ύπνος ο νους φωτιά να κάψει τ' ανθοπέρβολα, με τη βαριά τσακίζ' ο γύφτος κόκαλα ο γύφτος μάτι δε σφαλά. Άιντε μια κι άλλη μια μια πνοή κι ανάσανε σταυρωμένε μου ουρανέ τα καρφιά σκουριάσανε. Άιντε μια κι άλλη μια καπετάν απέθαντος της ζωής ο σταυραητός ντύνεται γαμπρός.. Βοριάς θερίζει το βουνό για να χαθούν τα χνάρια, Να μη σε βρουν κοιμάμενο μόν' να σε βρουν καβάλα με το σπαθί να σκίζεις τ' όνειρο στα δυο ρέμα βαθύ περνάς και πας ανήφορο δέσε με τους νεκρούς χορό. Άιντε μια κι άλλη μια μια πνοή κι ανάσανε σταυρωμένε μου ουρανέ τα καρφιά σκουριάσανε. Άιντε μια κι άλλη μια καπετάν απέθαντος της ζωής ο σταυραητός ντύνεται γαμπρός. Πρωτοπανηγυριώτη μου ζώσ' τα τα φυσεκλίκια εδώ ΄ναι η κόψη του γκρεμού και της ζωής το θάμα τ' αντίθαμα με τη θωριά του καθαρή γκόλφι κρεμά τη λευτεριά ολοπόρφυρη αντίκρυ και μας καρτερεί. Άιντε μια κι άλλη μια μια πνοή κι ανάσανε σταυρωμένε μου ουρανέ τα καρφιά σκουριάσανε. Άιντε μια κι άλλη μια καπετάν απέθαντος της ζωής ο σταυραητός ντύνεται γαμπρός. 8. Κυρά Παναγιά Χάρις Αλεξίου Στα μάτια φύτρωσε καημός κόμπο τον κόμπο η πίκρα κυρά Παναγιά κυρά μου Βαγγελίστρια τι μου 'ταξες τι βρήκα αγκάθι στην καρδιά. Πότε θ' ανθίσει Αυγερινός τ' άστρα να ζευγαρώσουν αίμα και νερό. Μαρμαρωμένο τ' όνειρο και το παράπονό σου μαύρο κι άχαρο. Χρόνια και χρόνι' απάντεχα βαριά να περιμένω να ξεκουραστώ. Στα χέρια σταυρολούλουδα το παραμύθ' υφαίνω σου το αγέραστο. Καραβοκύρισσα κυρά ορθόπλωρη γοργόνα και μας οδηγά. Της λευτεριάς Παντάνασσα θεμέλιωσα κολόνα μεσοπέλαγα. 9. Ελάτε μ' έναν πόθο Μάνος Κατράκης  ο Εμμανουήλ (Μάνος) Κατράκης (1908-1984) Ελάτε μ' έναν πόθο σε τούτο τον καιρό πιάστε μαντίλι για χορό να δέσουν οι καρδιές μας φωτιά και σίδερο. Αντάρτες βγήκαν για παγάνα στη βρύση πλάι στο βοριά στην κρεμάλα να δούμε όλους όσους λαβώσανε τη λευτεριά. Καιρός δεν περιμένει ποτάμι ακούραστο πό' 'χει το έμπα του κλειστό στο έβγα του ματώνει κι έγιν' απέραντο. Αντάρτες βγήκαν για παγάνα στη βρύση πλάι στο βοριά στην κρεμάλα να δούμε όλους όσους λαβώσανε τη λευτεριά. Ζητάει να προσκυνήσω βεζύρη και πασά βράχος μου κλείνει τη μπασιά πέρα για να περάσω αίμα η θάλασσα. Αντάρτες βγήκαν για παγάνα στη βρύση πλάι στο βοριά στην κρεμάλα να δούμε όλους όσους λαβώσανε τη λευτεριά. Αίμα και θα περάσω παίχτε τα πίφερα η λευτεριά 'ναι αντίπερα για τ' άρματα τα χέρια κράτα καθαρά. 10. Ακόμα τούτ' η 'Ανοιξη Κώστας Σμοκοβίτης Ακόμα τούτ’ η άνοιξη το δάκρυ δε στεγνώνει δάκρυ στα μάτια ποταμός κυλάν ποτάμια οι χρόνοι. Δεν είναι τούτη άνοιξη δεν είναι καλοκαίρι μόν’ είναι σύννεφο βαρύ χειμώνας τό ΄χει φέρει. Αν είναι να θερίσουμε να μπούμε για τ’ αλώνι τι μου φωνάζ’ ο κύρης μου κι’ η μάννα με μαλώνει. Δεν είναι τούτη άνοιξη δεν είναι καλοκαίρι μόν’ είναι σύννεφο βαρύ χειμώνας τό ΄χει φέρει. Χειμώνας και κρατάει πολύ κι’ η νύχτα όλο μακραίνει τσακάλι πέφτει στο μαντρί και τρώει και δε χορταίνει. Δεν είναι τούτη άνοιξη δεν είναι καλοκαίρι μόν’ είναι σύννεφο βαρύ χειμώνας τό ΄χει φέρει. 11. Νανούρισμα Χάρις Αλεξίου Μωρό στην κούνια η μάνα του του περνάει του δράκου βέρα να μη σκιαχτεί μη φοβηθεί του Τούρκου τη φοβέρα. Ξέρει τους χρόνους δίσεχτους και βάνει του αρραβώνα να τον γλιτώνει από βοριά κι από κακό χειμώνα. Ένας δεν είναι μήτε δυο μοιρολογούν και κλαίνε τον κύρη σου εκρεμάσανε κοιμήσου μου αντρειωμένε. Για να σε πάρει τ' όνειρο και να σε ταξιδέψει να μη σου γιάνει την πληγή το ντέρτι μη στερέψει. Νά 'χεις τις ρίζες του καημού ραγιάς γεννήθης γιε μου μη μεγαλώσεις μου ραγιάς αϊτέ μονάκριβέ μου. Στην κούνια βάνω δίπλα μου μπροστά μου η άγια πύλη βάνω τα δώρα του Χριστού σταυρό και καριοφίλι. 12. Εδώ δεν προσκυνήσανε Βασίλης Παπακωνσταντίνου Εδώ δεν προσκυνήσανε θολό νερό δεν ήπιαν μονάχα πίνουν αγιασμό στη χούφτα τ΄ Άγιου Γιώργη δυόσμο στην άκρια των χειλιών. Καβαλικεύουν τ' άλογα σημάδι βάνουν τ' άστρα μπροστάρη βάνουν την καρδιά ν' αναστενάξει ο Χάρος φλόγα που καίει τον ουρανό. Πλεούμεν' αρματώσανε φαριά μεσοπελάγου εζέψανε τα κύματα να σύρουνε το Χάρο για το χορό της λευτεριάς. Δικό μας είναι τ' όνειρο δικό μας και το θάμα μ' ιδρώτα κι αίμα χτίζουνε φωτιά το καταλύουνε άιντε και πάλι απ' την αρχή. | ΠPρoοpδoοlμoένTοrςaλdαiόtςo di Mikis Theodorakis Versi di Vangelis Goufas Cantano: Haris Alexiou Kostas Smokovitis Vasilis Papakonstandinou e Aliki Vouyouklaki Manos Katrakis 1. La canzone dei Carbonari (Viva la libertà) Vasilis Papakonstandinou Vasilis Papakonstandinou Lupi s'avventano sul gregge alzano forche i lupi lupi ci bruciano i coltivi con i forconi in mano e le sguainate spade viva la libertà Sulle piane tuona il cannone e i fulmini sui monti divampa il moto dei ribelli una vita nuova avanza Nero e tenebroso pozzo solo in pane va la paga neri e piegati i corpi forza, levate il capo per cantare a maggio viva la libertà Greci accompagnate la voce dei ribelli vivete; a che vi procurate una vita oscura e schiava? La speranza sulle spalle fango e fuoco nelle mani fango speranza e fuoco rocche imprendibili munite ricetti dei nostri sogni viva la libertà Sulle piane tuona il cannone e i fulmini sui monti divampa il moto dei ribelli una vita nuova avanza Spuntò una voce nelle strade lo stelo s'annodò alla spiga il vento la prende, evviva sempre e più in alto la bandiera una è la battaglia ora e sempre viva la libertà 2. Ahi, ahi Haris Alexiou Haris (o Haroula) Alexiou Caicco malagevole Scarso pane alla derelitta Non ho occhi per vedere La voce mi han rubato Piove grandine dal cielo Ahi, ahi Che peso i quattro vangeli In un fagotto i miei delitti E il macello di Aivalik Che schidione ricco han fatto Si affilarono le spade Ahi, ahi Albero con quattro rami Mozzi quattro d'un sol colpo Mano ferma dell'assassino Arde il cuore come un rovo Quattro figli quattro candele Ahi, ahi 3. Sospira il forte di Anapli Kostas Smokovitis Kostas Smokovitis Sospira il forte di Anapli piange il Palamidi perché è colpito dal mare percosso dai venti un cipressetto svettante si flette in un fremito Gli stranieri han tenuto consiglio e i nostri cacciati nell'ombra il fratello colpisce il fratello una schiera l'altra schiera Il fratello colpisce il fratello una schiera l'altra schiera gioca la morte nei loro occhi e la lama nelle loro mani 4. Acqua di pioggia Aliki Vouyouklaki Acqua di pioggia per lavarti i capelli affacciati al balcone a pettinarti Che le fate non ti rubino la parola Cingi lume di luna per corona nuziale Cingiti di fuoco sciogli in un bagliore i misteri nascosti e fa la confessione cogli il bacio per far fiorire il campo mettiti impettita e vestiti di sole Goditi il bacio e dammi la mia parte lo bevo dai tuoi labbri e m'ubriaco negli occhi tuoi capriccio mio pupilla mia mi hai guidato a non perdere la strada Eh, e se mi perderò chi verrà a cercarmi bianco gelsomino gettato via e chi uscirà sui mari a catturare la nave che vaga senza vele 5. Cannoni lo colpiscono Vasilis Papakonstandinou Cannoni lo colpiscono il misero tugurio da terra e dal mare capanna mia preziosa Forza, molla - forza, tesa si è barricato il mio cuore il mio cuore fortino imprendibile l'amuleto della libertà Munirono la posizione fu dato il la alla danza e lor tiene la testa alta la Vergine Immacolata Forza, molla - forza, tesa si è barricato il mio cuore il mio cuore fortino imprendibile l'amuleto della libertà Arroventi le onde o cielo porporino marinai in armi, fiere fanno la Comunione Forza, molla - forza, tesa si è barricato il mio cuore il mio cuore fortino imprendibile l'amuleto della libertà 6. Dietro la sella fo posto alla morte Haris Alexiou Dietro la sella fo posto alla Morte inchiodo la luna e la prego che venga a rapirmi un piccolo palicari aman aman E io rubo il cuore del clefta reggo le redini perché gli ho da dire la grazia della bellezza ah, come lo amo aman aman Dalla sella di qua e di là pendano come gioielli bruniti impugnate da san Giorgio e votate alla libertà le armi del clefta aman aman Sulla mia soglia la notte si fece pietra in un altro posto lo aspettano il sangue che scorre è giuramento per il prode e non si tradisce aman aman 7. Forza, un fiato Vasilis Papakonstandinou Di ferro fatevi le mani e le anime d'acciaio aquile neroalate che non vi colga il sonno come fiamma la mente arda i giardini in fiore a mazzate il pezzente spezzava ossa il pezzente è duro a morire Forza, un fiato e un altro ancora, e respira cielo mio crocifisso i chiodi si sono arrugginiti Forza, un fiato e un altro ancora, capitano immortale il capo clefta si veste per le nozze con la vita Borea falcia il monte per disperdere le orme che non ti colgano nel sonno solo in sella ti devono trovare con la spada taglia il sogno in due oltrepassa la forra profonda e risali intreccia una danza coi morti Forza, un fiato e un altro ancora, e respira cielo mio messo in croce i chiodi si sono arrugginiti Forza, un fiato e un altro ancora, capitano immortale il capo clefta si veste per le nozze con la vita Maestro mio di sagre cingi la cartuccera qui è il ciglio del burrone e il prodigio della vita il gran prodigio dalle sembianze pure al petto appendi ad amuleto la libertà purpurea che ci attende Forza, un fiato e un altro ancora, e respira cielo mio messo in croce i chiodi si sono arrugginiti Forza, un fiato e un altro ancora, capitano immortale il capo clefta si veste per le nozze con la vita 8. Madonna mia signora Haris Alexiou Negli occhi spuntò un dolore groppo di nodi l'amarezza Madonna mia signora mia signora Evangelista che spina mi hai apprestato che spina ho trovato in cuore Allo sbocciare della stella diana le stelle mischino sangue e acqua il sogno si è fatto pietra e il tuo dispiacere è nero e ingrato Anni e anni a sopportare il peso dell'attesa l'attesa di un riposo. Con passiflore in mano tesso la tua leggenda che non invecchia Mia signora padrona delle navi sirena eretta in prora guidaci tu Imperatrice della libertà ho posato una colonna confitta in mezzo al mare 9. Venite con una brama Manos Katrakis Emmanouil (Manos) Katrakis (1908-1984) Venite in questo tempo con una brama un fazzoletto in mano per il ballo che i nostri cuori accordino ferro e fuoco Ribelli vanno in caccia alla fonte verso borea sulla forca si vuol vedere chi ha ferito la libertà Il tempo non aspetta Un incessante fiume che abbia le fonti chiuse alla foce stilla sangue non ritrova la sua fine Ribelli vanno in caccia alla fonte verso borea sulla forca si vuol vedere chi ha ferito la libertà Chiedono che m'inginocchi il vizir ed il pascià una pietra mi sbarra l'uscio per far sì che io passi oltre diventi di sangue il mare Ribelli vanno in caccia alla fonte verso borea sulla forca si vuol vedere chi ha ferito la libertà Sangue e passerò suonate i pifferi lì davanti sta la libertà tieni pulite le tue mani per impugnare l'armi 10. Non ancora questa primavera Kostas Smokovitis Non ancora questa primavera asciuga le lacrime un fiume è il pianto negli occhi e come fiumi scorrono gli anni Non è questa una primavera e non è neppure estate è solo greve nuvolaglia che un inverno ha recato Se abbiamo da mietere entriamo nell'aia ché mio padre mi chiamava e la madre mi sgrida Non è questa una primavera e non è neppure estate è solo greve nuvolaglia che un inverno ha recato E' inverno e dura troppo e la notte è sempre più lunga nell'ovile irrompe una fiera e divora e non si sazia Non è questa una primavera e non è neppure estate è solo greve nuvolaglia che un inverno ha recato 11. Ninna nanna Haris Alexiou Un bimbo in culla e la sua mamma lo inanella con la vera del drago che non si spauri che non tema il Turco minaccioso. Conosce i tempi duri e gli pone una caparra da borea per salvarlo e dal malvagio inverno. Non è uno e non son due a dir la trenodia in pianto tuo padre l'hanno appeso dormi mio valoroso. Perché ti prenda il sogno e ti porti in un gran viaggio non ti guarisca questa piaga la pena non si plachi. Serba le radici del dolore sei nato servo figlio mio non crescere per servire aquila mia adorata. Ti pongo accanto nella culla di fronte a me la Porta Santa ti pongo i doni di Cristo una croce e una carabina. 12. Qui non piegarono il capo Vasilis Papakonstandinou Qui non piegarono il capo non bevvero acqua fangosa bevono solo acqua benedetta dalle mani di san Giorgio con la menta a fior di labbra Inforcano le cavalcature le stelle pongono a segnale a guida pongono il cuore che la Morte tragga sospiri fiamma che arde il cielo Armarono vascelli cavalli d'alto mare aggiogarono le onde per trarre la morte alla danza della libertà Nostro è il sogno nostro il prodigio creato con sudore e sangue distrutto con il fuoco Forza, si riprende dall'inizio |
