| Il testo originale in trascrizione [con note esplicative di Bernart... |
געװען אַמאָל איז אַ שטעטל | GEVEN AMOL IZ A SHTETL |
| |
עװען אַמאָל איז אַ שטעטל | Geven amol iz a shtetl, |
בײַם ברעג פֿונעם נעסטער אַ טאָל, | Baym breg funem Nester 1 in tol, |
אײַנגעװיקט אין חלומות, | Ayngevigt in khaloymes, |
געװען אַזאַ שטעטל אַמאָל. | Geven aza shtetl a mol. |
| |
געלעבט זיך דאָרטן ײִדן װי ײִדן, | Gelebt zikh dort yidn vi yidn, |
אין פֿרײדן און דאגות אָן צאָל, | In freydn un dayges on tsol, |
פֿון דורות פֿאַרװאָרצלטע תּושבֿים, | Fun doyres farvortslte toyshvim, |
געװען אַזאַ שטעטל אַמאָל. | Geven aza shtetl a mol. |
| |
און פֿרױען געזונגען דאָרט לידער | Un froyen gezungen dort lider |
פֿון ליבעס, מיט אױגן פֿאַרבענקט, | Fun libes, mit oygn farbenkt, |
און קינדער צעװױעטע שטיפֿערס | Un kinder tsevoyvete shtifers |
זיך מעשׂיות פֿון שדים דערצײלט. | Zikh mayses fun sheydim dertseylt. |
| |
אַזױ האָט דאָס שטעטל זװיניעטשקע. | Azoy hot dos shtetl Zvinetshke 2, |
כאָטש קלענער און בלײכער מיט דער צײַט | Khotsh klener un bleykher mit der tsayt, |
געשפּונען דעם גילדענעם פֿאָדעם | Geshpunen dem gildenem fodem |
פֿון זײדעס און באָבעס אָן בײַט. | Fun zeydes un bobes on bayt. |
| |
נאָר פּלוצעם װי אַ דונער געקומען | Nor plutsem vi a duner gekumen, |
דאָס אײן און פֿערציקסטע יאָר | Dos eyn-un-fertsikste yor. |
דער נעסטער טוט סטראַשעדיק ברומען | Der Nester tut strashedik brumen, |
דער הימל פֿאַרצױגן זיך גראָ. | Der himl fartsoygn zikh gro. |
| |
און זעלנער אין גרינע מונדירן | Un zelner in grine mundirn |
מיט ביקסן צום שיסן געװענדט, | Mit biksn tsum shisn gevendt. |
אױף דער בריק װאָס איבערן נעסטער | Af der brik vos ibern Nester |
זײ אַלע ביז אײנעם פֿאַרלענדט. | Zay ale biz eynem farlendt. |
| |
דעם שוחט מיט װײַב און אַכט קינדער | Dem shoykhet 3 mit vayb un akht kinder, |
אין טלית געהילט זײ – שמע ישׂראל! | In tales gehilt zey – shma Yisroyl! 4 |
די געשרלען פֿאַרשלונגען דער נעסטער. | Di geshreyen farshlungen der Nester, |
די כװאַליעס פֿאַרשטומט זײער קול. | Di khvalyes farshtumt zeyer kol. |
| |
הײַנט גרינען דאָרט װײַטער די לאָנקעס | Haynt grinen dort vayter di lonkes |
און ס'פּאַשעט דער פּױער זײַן קי, | Un s'pashet der poyer zayn ki, |
װי קײן מאָל געװען דאָרט קײן ײִדן | Vi keyn mol geven dort keyn yidn, |
װי גאָרנישט געשען דאָרטן װי. | Vi gor nisht geshen dortn vi. |
| |
| |
(1) Nester, Dniester, il Nistro o Dnestr, è il grande fiume che nasce dai Carpazi, scorre per un tratto lungo il confine tra Ucraina e Moldavia e poi, all'interno di questa, segna il confine con la regione secessionista della Transnistria, sulla riva orientale. Sfocia poi nel mar Nero, nei pressi di Odessa.
(2) Zvinetshke, evidentemente il nome di uno shtetl… Non ho riscontro di dove si trovasse, probabilmente vicino a Chernivtsi/Czernowitz.
Per Zvinetshke si veda qui
(3) Shoykhet, credo designi il macellaio kashèr, quello che nel villaggio era abilitato alla macellazione degli animali - solo di quelli commestibili perché considerati puri e sani - secondo il rituale, cioè riducendo per quanto possibile le sofferenze dell'animale e poi privandolo rapidamente del sangue, che non può essere consumato perché simbolo della vita.
(4) Shma yisrol, Shema Yisrael, sono le prime parole con cui si aprono le preghiere ebraiche del mattino e della sera, che la Torah trae dal Deuteronomio 6:4: “Ascolta Israele: il Signore è il nostro Dio, il Signore è uno solo.”