Τραγούδια τῆς λευτεριᾶς
Canzoni della libertà
1. Ο Φασισμός
Στίχοι: Φώντας Λάδης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Ο φασισμός δεν έρχεται από το μέλλον
καινούριο τάχα κάτι να μας φέρει.
Τι κρύβει μέσ' στα δόντια του το ξέρω,
καθώς μου δίνει γελαστός το χέρι.
Οι ρίζες του το σύστημα αγκαλιάζουν
και χάνονται βαθιά στα περασμένα.
Οι μάσκες του με τον καιρό αλλάζουν,
μα όχι και το μίσος του για μένα.
Το φασισμό βαθιά καταλαβέ τον.
Δεν θα πεθάνει μόνος, τσάκισέ τον.
Ο φασισμός δεν έρχεται από μέρος
που λούζεται στον ήλιο και στ' αγέρι,
το κουρασμένο βήμα του το ξέρω
και την περίσσεια νιότη μας την ξέρει.
Μα πάλι θέ ν' απλώσει σα χολέρα
πατώντας πάνω στην ανεμελιά σου,
και δίπλα σου θα φτάσει κάποια μέρα
αν χάσεις τα ταξικά γυαλιά σου.
2. Η Κύπρος
Στίχοι: Φώντας Λάδης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Στρατιώτες πάνω σ' άρματα,
απ' αντικρύ φερμένοι,
φτάσανε πριν χαράξει η αυγή
στην Κύπρο την καημένη.
Στον ύπνο δεν τη βρήκανε
μήτε και στο χωράφι,
μα να αδερφοσκοτώνεται
λουσμένη μες στο αίμα.
Άκου πως σκούζει τη προσφυγιά,
ελιά ξεριζωμένη
και δες η μαύρη μου καρδιά
κι αυτή στα δυο κομμένη.
Και από βαθιά σου φώναξε,
κατάρα στους φασίστες
κι ανάθεμα στους δυνατούς
που τους μικρούς παιδεύουν.
3. Χιλή
Στίχοι: Φώντας Λάδης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Της Χιλής τα παραθύρια τα κλεισμένα
μες στη νύχτα μισανοίγουν ένα ένα
κι αφουγκράζονται οι γυναίκες μαυροφόρες
του αρχιπέλαγου το κλάμα με τις ώρες.
Στης Χιλής τα περιβόλια τα γεμάτα
οι χωριάτες συχνοβλέπουνε στην στράτα
το Φιντέλ να πολεμά στη Σάντα Κλάρα
και το σώμα το πεσμένο του Γκεβάρα.
Στης Χιλής τα μεταλλεία που στενάζουν
οι εργάτες το χαλκό στον ήλιο βγάζουν
μα για τ' αύριο, κρυφά από τον επιστάτη,
ξαναθάβουν το καλύτερο κομμάτι.
4. Αφρική
Στίχοι: Φώντας Λάδης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Αφρική, σου τραγουδάω
με της Άνοιξης το στόμα,
νάτη η λευτεριά σιμά σου,
μα δεν άστραψεν ακόμα
Φονικό το δόρυ ρίξε
στα κορμιά των σταυροφόρων
κόκκινα τα δόντια δείξε
στα τραπέζια των εμπόρων.
Τώρα πια δεν έχεις γλώσσα,
τώρα η πίκρα σου παρέκει
σώπαινες αιώνια τόσα
που τα λες με το τουφέκι.
Τύμπανα παντού χτυπάνε
σε ρυθμό λευτερωμένο
όσα χρόνια σε πονάνε
τόσα χρόνια περιμένω.
Όλα αλλάζουν χρώμα τώρα,
όλα δες ξαναγεννιούνται,
συ, ταπεινωμένη χώρα,
ξύπνησες και σε φοβούνται.
5. Τσε Γκεβάρα
Στίχοι: Φώντας Λάδης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Από την κορφή του Κιλιμάντζαρο σε κράζω
Τσε, ξεχασμένε στα βουνά της Βολιβίας
Τα χρόνια όλα της φωτιάς ξαναμοιράζω
Γέψου μαζί μας, το φιλί της ουτοπίας
Τα εικοσάχρονα παιδιά που γεννηθήκαν
την ώρα που ‘μπαινε ο Φιντέλ μέσ’ στην Αβάνα
στο Ογκαντέν χιλιάδες τώρα πέφτουν
μέσ' απ' του Λένιν αεροπλάνα
Όμως μην κάθεσαι νεκρός μέσα στα χιόνια
κι έχεις στα μάτια σου μια μάσκα απορίας
Αν εσύ βιάστηκες, ή άργησαν τα χρόνια
έλα ξανά στο ραντεβού της Ιστορίας
6. Φλεβάρης 1848
Στίχοι: Άλκης Αλκαίος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Μανουέλ Ντουάρντε απ’ το Πράσινο Ακρωτήρι
ίσως ποτέ και να μη δω το πρόσωπό σου
ωστόσο αν κρίνω απ' το αιμάτινο γραφτό σου
θα πρέπει να ’ναι γιομάτο από λιοπύρι
Ελμπέρτο Κόμπος Παναμέζε αδελφέ μου
ίσως ποτέ να μην ακούσω τη φωνή σου
ωστόσο ασίγαστη θε να ’ναι σαν τη γη σου
αν κρίνω απ’ τα μηνύματα του ανέμου
Ναϊμ Ασχάμπ απ’ τις όχθες του Ιορδάνη
ίσως ποτέ και να μη σφίξουμε το χέρι
ωστόσο δίπλα μου αγρυπνάει το ίδιο αστέρι
που δίπλα σου αγρυπνάει κι αυτό μου φτάνει
Απόψε σμίξαν τις καρδιές μας σ’ έναν έστω
στιγμιαίο συντονισμό ίδιες ελπίδες
καθώς μας φώτιζαν το δρόμο οι σελίδες
απ' το κομμουνιστικό μας μανιφέστο
7. Άννα μην κλαις
Deutsches Lied 1937
Στίχοι: Bertolt Brecht / Απόδοση: Μάριος Πλωρίτης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Γιάννης Κούτρας
Μιλάνε για καιρούς δοξασμένους, και πάλι
(Άννα μην κλαις)
θα γυρέψουμε βερεσέ απ' τον μπακάλη.
Μιλάνε για του έθνους, ξανά, την τιμή
(Άννα μην κλαις)
στο ντουλάπι δεν έχει ψίχα ψωμί
Μιλάνε για νίκες που το μέλλον θα φέρει
(Άννα μην κλαις)
Εμένα δε με βάζουν στο χέρι.
Ο στρατός ξεκινά
(Άννα μην κλαις)
Σαν γυρίσω ξανά
θ' ακολουθώ άλλες σημαίες.
Ο στρατός ξεκινά
DEUTSCHES LIED 1937
Sie sprechen wieder von großen Zeiten
(Anna, weine nicht)
Der Krämer wird uns ankreiden.
Sie sprechen wieder von Ehre
(Anna, weine nicht)
Da ist nichts im Schrank, was zu holen wäre.
Sie sprechen wieder vom Siegen
(Anna, weine nicht)
Sie werden mich schon nicht kriegen.
Es ziehen die Heere
(Anna, weine nicht)
Wenn ich wiederkehre
Kehr ich unter andern Fahnen wieder.
8. Κι ήθελε ακόμη
Στίχοι: Μανώλης Αναγνωστάκης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Κι ήθελε ακόμη πολύ φως να ξημερώσει
όμως εγώ δεν παραδέχτηκα την ήττα,
έβλεπα τώρα πόσα κρυμμένα τιμαλφή έπρεπε να σώσω
πόσες φωλιές νερού να συντηρήσω μέσα στις φλόγες.
Μιλάτε, δείχνετε πληγές, αλλόφρονες στους δρόμους.
Τον πανικό που στραγγαλίζει την καρδιά σας σαν σημαία
καρφώσατε σ’ εξώστες, με σπουδή φορτώσατε το εμπόρευμα.
Η πρόγνωσή σας ασφαλής: Θα πέσει η πόλις.
Εκεί, προσεκτικά σε μια γωνιά μαζεύω με τάξη,
φράζω με σύνεση το τελευταίο μου φυλάκιο.
Κρεμώ κομμένα χέρια στους τοίχους, στολίζω
με τα κομμένα κρανία τα παράθυρα, πλέκω
με κομμένα μαλλιά το δίχτυ μου και περιμένω
όρθιος και μόνος σαν και πρώτα περιμένω.
9. Όταν αποχαιρέτησα τους φίλους μου
Στίχοι: Μανώλης Αναγνωστάκης
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Πώς να μιλήσω
Το πλήθος δάμαζε τους δημεγέρτες
Και τους πλάνους
Μες στιλέτα κάρφωναν τα δικά μου λόγια
Πώς να μιλήσω
Όταν στήνονταν μυστικές αγχόνες
Σε κάθε πόρτα ενεδρεύοντας τον ύπνο
Και τόσα πού να στοιβαχτούνε γεγονότα;
Τόσες μορφές να ξαναγίνουν αριθμοί
Πώς να μιλήσω
Ποιο απλά τι ήταν ο Ηλίας
Η Κλαίρη ο Ραούλ
Η οδός Αιγύπτου
Θα σου μιλήσω πάλι ακόμα με σημάδια
Με σκοτεινές παραβολές
Και παραμύθια
Έχει στηθεί η σκηνή
Μα δεν φωτίζουνε οι προβολείς
Κι όλα τα πρόσωπα είναι εδώ
αντάξια του δράματος
γενεές γενεών υποκριτές:
η θλιβερά ερωμένη
ο άνθρωπος με το χαμόγελο
ο επίορκος
τα κουδουνάκια του τρελού
κάθε κατώτερη ράτσα
άρχοντες και πληβείοι
κι αυτοτιμωρούμενοι
Πώς τόσα πρόσωπα
να γίνουν αριθμοί
και τόσα γεγονότα
απλά βιβλία
χωρίς την επινόηση
νέας διάταξης στοιχείων
χωρίς νέα μύηση που θα σαρώσει την αυλαία
10. Ο στρατώνας
Στίχοι: Γιάννης Ρίτσος
Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος
Πρώτη εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη
Το φεγγάρι μπήκε στο στρατώνα
Ψαχούλεψε τις κουβέρτες των φαντάρων
Έπιασε ένα γυμνό χέρι
Κοιμήσου κοιμήσου
Κάποιος παραμιλάει
Κάποιος ροχαλίζει
Μια σκιά χειρονομεί στον μακρύ τοίχο
Πέρασε το τελευταίο τραμ – ησυχία
Μπορεί όλοι αυτοί
Να’ν’ αύριο πεθαμένοι
Μπορεί από τώρα κιόλας
Να’ναι πεθαμένοι
Ένας φαντάρος ξύπνησε
Κοιτάζει γύρω του με γυάλινα μάτια
Μια κλωστή αίμα
κρέμεται απ’ τα χείλη του φεγγαριού
×
![]()
