Τα κατά Μάρκον

Yorgos Dalaras / Γιώργος Νταλάρας

Originale

Gian Piero Testa.

ΤΑ ΚΑΤΆ ΜΆΡΚΟΝ 1. Ο χορός των Κυκλάδων Σκοτεινό το τραγούδι που θα πω τα συντρίμμια του τόπου μου πατώ χαμένα αδέρφια ίσκιοι λαβωμένοι χαμένη Ελλάδα παντού σ' αναζητώ. Των Κυκλάδων σταμάτησε ο χορός πετρωμένο το κύμα κι ο καιρός πάνω απ' τις μνήμες μάρμαρα σπασμένα πάνω άπ' τις στέγες ο άνεμος σκληρός. Παγερέ του αιώνα μου βοριά πού τα πήγες τ' αφτέρουγα παιδιά; Τα πήρε ο ύπνος σε άχραντη πατρίδα τα πήρε η νύχτα στη μαύρη της καρδιά. Της ζωής ποιος γνωρίζει το σκοπό; Το σκουλήκι τσακίζει τον καρπό. χαμένα αδέρφια δείχτε μου ένα δρόμο χαμένη Ελλάδα την πόρτα σου χτυπώ 2. Οι αστρολόγοι Μελετώντας τους πλανήτες κι όλους τους αστερισμούς τους πολέμους και τις ήττες και τους δύσκολους χρησμούς στην παλιά μας τη φυλλάδα που διαβάσαμε ξανά τέτοιο όνομα Ελλάδα δεν υπάρχει πουθενά μόνο σ' ένα καζαμία με περγαμηνό χαρτί αίμα στάζαν τα σημεία σαν κομμένη αορτή Κι όπως ρίχναμε τη σκόνη να στεγνώσει την πληγή φάνηκαν του Ομήρου οι χρόνοι και των Αχαιών η γη λίγα φύλλα παρακάτω καθώς έτρεχε ο καιρός σαν τη φλεγομένη βάτο πάλι φούντωνε ο χορός Θερμοπύλες Μαραθώνες βγαίναν τώρα στη σκηνή του Αλεξάνδρου οι Μακεδόνες του Φωκά οι Βυζαντινοί Ώσπου χάραξε μια μέρα κι απ' το Σούλι ως τη Γραβιά όλα τα `σκιαζε η φοβέρα και τα πλάκωνε η σκλαβιά όμως κύλησαν τα χρόνια και στ' αγέραστα βουνά γύρισαν τα χελιδόνια κι ήλιος φάνηκε ξανά Αχ, τελειώσαν οι σελίδες και τι έγινε μετά δεν το είδα δεν το είδες μα ο νους μου αλλού πετά γιατί γνώρισα ένα νέο λυπημένο και χλωμό που `χε ζήσει στο Αιγαίο πριν απ' τον κατακλυσμό τώρα που θα σταματήσει ο δικός μας ο χορός θα `ρθει να μας τραγουδήσει για μια γέννα πυρός. 3. Δώστε μου μια ταυτότητα Δεν έχω σπίτι κι όνομα και κώδικες και νόμους αιώνες τώρα περπατώ σε στοιχειωμένους δρόμους Την πίκρα έχω μάνα μου γυναίκα την ανάγκη στα χώματα που χόρεψαν Αγαρηνοί και Φράγκοι Είν' απ' το δέντρο του Θεού η ρίζα που κρατεί με δώστε μου μια ταυτότητα να θυμηθώ ποιος είμαι Δώστε μου μια ταυτότητα να θυμηθώ ποιος είμαι 4. Οι πρώτοι και οι δεύτεροι Στο χώμα τούτο το σκληρό που 'ναι η βροχή αγγέλων δάκρυ ποτέ δεν είχαμε νερό κι αλαφιασμένοι σε μιαν άκρη αρχίζαμε μονομαχία με τα στοιχειά και τα στοιχεία Έτσι περπάταγε η ζωή πότε στραβά και πότε ίσια μέσ' απ' του κόσμου τη βουή να πάει γραμμή για τα Ηλύσια μ' αίμα ραντίζοντας και σκόνη το παθιασμένο της βαγόνι Θεε μου γιατί γιατί γιατί κείνοι που σκύβουν το κεφάλι και τεμενάδες κάνουν πάλι στον τύραννο και στον προδότη Θεε μου γιατί γιατί γιατί να 'ρχονται κείνοι πάντα πρώτοι κι εμείς οι αγνοί κι ελεύτεροι να 'μαστε πάντα δεύτεροι; 5. Τα γερόντια Μ' ένα μάτι μ' ένα δόντι με βαμμένα τα μαλλιά σκαρφαλώσαν οι γερόντοι στης πατρίδας τα σκαλιά καθώς παν για τα ογδόντα ίδιοι και παράλληλοι το πολύ για καμιά τσόντα είναι πια κατάλληλοι Μα για να σωθεί η Ελλάδα στους καιρούς τους ύστατους βρείτε κάπου έναν καιάδα και γκρεμοτσακίστε τους Μας φλομώσαν οι παππούδες με ψευτιές και φούμαρα λες και είμαστε αλεπούδες που μασάνε κούμαρα τότε θα 'ρθουν άλλα χρόνια μ' όνειρα κι οράματα δίχως λόγους στα μπαλκόνια κι ανθιστά προγράμματα Μα για να σωθεί η Ελλάδα στους καιρούς τους ύστατους βρείτε κάπου έναν καιάδα και γκρεμοτσακίστε τους βρείτε κάπου έναν καιάδα και γκρεμοτσακίστε τους 6. Μια γλώσσα μια πατρίδα Μια χούφτα είν' ο άνθρωπος από στυφό προζύμι γεννιέται σαν αρχάγγελος πεθαίνει σαν αγρίμι του μένει μόνο στη ζωή μια γλώσσα μια πατρίδα η πρώτη του παρηγοριά και η στερνή του ελπίδα Όλο το βιός κι η προίκα του ένας καημός στα στήθια κι ο τόπος που τον γέννησε η δυνατή του αλήθεια Για δέστε κείνο το παιδί με τα γερά τα χέρια πώς οδηγεί τ'αδέρφια του ν'ανέβουν ως τ'αστέρια κι απ' τα βουνά της Ρούμελης και τα νησιά του νότου ένας πανάρχαιος παππούς κοιτάει τον εγγονό του 7. Πίσω από μαύρα σίδερα Αγέρηδες χτυπήσανε τις φαγωμένες πόρτες κι εκείνοι που αγαπήσανε μονάχοι κόβουν βόλτες πίσω από μαύρα σίδερα που σιγοβράζουν σήμερα Αλί αλί και τρισαλί Ελλάδα μάνα μου τρελή φέρε μου απόψε στο κελί καπνό φιτίλι και ρακί και δυναμίτη παρακεί να γίνει στάχτη η φυλακή Αγάπη όσοι σε πίστεψαν κακό της κεφαλής τους μα κι όσους δε σε πίστεψαν απ' τα δεσμά τους λύσ' τους να ξαναΒρούν το δρόμο τους με το μηδέν για νόμο τους Αλί αλί και τρισαλί Ελλάδα μάνα μου τρελή φέρε μου απόψε στο κελί καπνό φιτίλι και ρακί και δυναμίτη παρακεί να γίνει στάχτη η φυλακή 8. Η χοντρομπαλού Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος Πρώτη εκτέλεση: Σταύρος Ξαρχάκος & Δέσπω Διαμαντίδου (Ντουέτο) Άλλες ερμηνείες: Δήμητρα Γαλάνη Η Δέσπω Διαμαντίδου. Μια Κυριακή στην Κοκκινιά στην παιδική μου γειτονιά είδα μια γριά χοντρομπαλού που ο νους της έτρεχε αλλού Την κοίταξα με κοίταξε σαν κουκουβάγια σε μπαξέ και μου ‘'πε με φωνή θολή που μάνα θύμιζε τρελή: «Σε χώμα φύτρωσα ζεστό αιώνες πριν απ' τον Χριστό. Ζούσα καλά κι ευχάριστα κι έπαιρνα μόνο άριστα. Μα σαν προχώρησε ο καιρός έγινε ο κόσμος μοχθηρός και με βατέψανε, που λες, αράδα βάρβαρες φυλές Σελτζούκοι Σλάβοι Ενετοί λες κι ήταν όλοι τους βαλτοί Τότε κατάλαβα γιατί καμένο ήμουνα χαρτί δίχως χαρά δίχως γιορτή Σιγά σιγά και ταπεινά μ' αγώνες και με βάσανα καινούργια έβγαλα φτερά μα ήρθαν τα χειρότερα Είδα το ίδια μου παιδιά να δίνουν σ' άλλους τα κλειδιά και με χιλιάδες ψέματα με προδοσίες κι αίματα να μου σπαράζουν την καρδιά Γι' αυτό μια νύχτα σκοτεινή θ' ανέβω στην Καισαριανή με κουρασμένα βήματα να κλάψω για τα θύματα στ' αραχνιασμένα μνήματα Κι εκεί ψηλά στον Υμηττό αντίκρυ στον Λυκαβηττό μικρό κεράκι θα κρατώ να φέγγει χρόνους εκατό» 9. Τούτος ο τόπος Τούτος ο τόπος είν' ένας μύθος από χρώμα και φως ένας μύθος κρυφός με τον κόσμο του ήλιου δεμένος. Καθ' αυγή ξεκινά ν'ανταμώσει ξανά το δικό του αθάνατο γένος. Τούτος ο τόπος είν' ένας κήπος με κλαμένα παιδιά στη γαλάζια ποδιά κάποιας μάνας για πάντα χαμένης που συντρόφοι ορφανοί καρτερούν να φανεί στο κατώφλι μίας πόρτας κλεισμένης. Τούτος ο τόπος είν' ένας βράχος σα σπαθί κοφτερός που σοφός ο καιρός θα τον κάνει τραγούδι μια μέρα και θα `ρθουν εποχές που οι φτωχές μας ψυχές το σκοπό του θ' ακούν στον αγέρα. 10. Γράμμα στο Μάρκο Βαμβακάρη   Στίχοι: Νίκος Γκάτσος Μουσική: Σταύρος Ξαρχάκος Πρώτη εκτέλεση: Γιώργος Νταλάρας & Δέσπω Διαμαντίδου Ο Μάρκος Βαμβακάρης. Γεια σου ρε Μάρκο Βαμβακάρη καραβοκύρη Συριανέ που άνοιγες δρόμο στο φεγγάρι κι έλεγες δύσκολα το ναι είχες δικό σου μπαϊράκι στου Πειραιά την αγορά και συντροφιά σου τ' αεράκι απ' της Ψυττάλειας τα νερά Γεια σου ρε Μάρκο Βαμβακάρη της μοναξιάς μας ουρανέ Άστρα το στόμα σου γεμάτο κι η αλφαβήτα σου μισή όμως τα πάνω έφερνες κάτω έτσι όπως ήξερες εσύ κι εμείς λιθάρι το λιθάρι με την αγάπη στην καρδιά σου χτίσαμε προσκυνητάρι να σε δοξάζουν τα παιδιά Γεια σου ρε Μάρκο Βαμβακάρη μεγάλε και παντοτινέ.

SECONDO MARCO 1. Il ballo delle Cicladi Tenebrosa la canzone che ti canterò le macerie del mio paese sto calcando fratelli perduti ombre ferite perduta Grecia ovunque io ti cerco. Il ballo delle Cicladi si è fermato di pietra sono l'onda e il tempo sopra le tombe i marmi son spezzati sopra i tetti il vento crudele. Borea gelata del mio secolo dove li hai portati quei ragazzi senza ali ? Li ha presi il sonno in una patria non infetta li ha presi la notte nel suo cuore nero. Chi conosce il ritmo della vita ? Il verme lascia il segno suo nel frutto fratelli perduti mostratemi una strada perduta Grecia io batto alla tua porta. 2. Gli astrologi Scrutando i pianeti e tutte le costellazioni le guerre e le sconfitte e gli ardui vaticini nel nostro vecchio calepino che torniamo a leggere un simile nome GRECIA non c'è in nessun posto solo in un almanacco di carta pergamena buttavan sangue le bandiere come un'aorta recisa. E quando spargevamo la polverina per stagnare la ferita apparvero i tempi di Omero e la terra degli Achei poche pagine più in giù via via che il tempo andava come un rovo ardente di nuovo s'infiammava la danza Termopili Maratone entravano adesso in scena i Macedoni di Alessandro i Bizantini di Foca. Finché sorse un giorno che dal Suli fino a Gravià tutto la paura oscurava e la schiavitù opprimeva ma trascorsero gli anni e sui monti senza età ritornarono le rondini e il sole nuovamente apparve. Ahimè, finirono le pagine e cosa accadde dopo non lo vidi non lo vedesti ma la mia mente vola altrove poiché conobbi un giovane afflitto e pallido che era vissuto nell'Egeo prima del cataclisma ora che sta per finire la nostra danza arriverà a cantarci di un bambino *1 di fuoco. 3. Datemi una carta d'identità Non ho casa né nome né codici né leggi da secoli ormai percorro strade spettrali Ho per madre la tristezza per moglie il bisogno su una terra dove ballarono Agarini e Franchi *2 Proviene dall'albero di Dio la radice che mi trattiene datemi una carta d'identità per ricordarmi chi sono Datemi una carta d'identità per ricordarmi chi sono 4. I primi e i secondi In questa terra dura dove la pioggia è pianto di angeli mai avemmo acqua e impauriti in un angolo soli davamo battaglia agli elementi e agli elementi Così andava la vita quando storta quando dritta perché dal frastuono del mondo dritto agli Elisi andasse versando sangue e polvere il vagone delle passioni Dio mio perché perché perché quelli che piegano il capo e ancora fanno riverenze al tiranno e al traditore Dio mio perché perché perché arrivano costoro sempre primi e noi che siamo puri e liberi restiamo sempre secondi ? 5. I vecchiacci Con un occhio solo con un dente solo e i capelli tinti scarpinarono i vecchiacci sulle scale della patria mentre vanno per gli ottanta allineati e coperti il fatto è che per giunta ormai sono indispensabili Ma perché la Grecia in extremis si possa salvare trovate qui o là una Keada *3 e mandateli a sfracellarsi Ci affumicarono i nonnetti di menzogne e castronerie ecco perché siamo come volpi che masticano arbusti ma verranno anni nuovi pieni di sogni e di visioni senza discorsi dai balconi e inutili programmi Ma perché la Grecia in extremis si possa salvare trovate qui o là una Keada e mandateli a sfracellarsi trovate qui o là una Keada e mandateli a sfracellarsi 6. Una lingua una patria Una manciata è l'uomo di acido lievito nasce come arcangelo come belva muore solo gli resta nella vita una lingua una patria la sua prima consolazione la sua ultima speranza Tutto il suo avere e la sua dote sono un dolore in petto e il luogo dove lo ha partorito la forza della sua verità Orsù guardate quel ragazzo con le sue forti mani come conduce i suoi fratelli nell'ascesa alle stelle e dai monti di Rumelia e dalle isole del noto un avo antichissimo osserva il suo nipote 7. Dietro sbarre annerite Raffiche di vento colpirono le porte sbattute in faccia e quelli che amarono in solitudine oggi girano in tondo dietro ferri anneriti dove cuociono a fuoco lento Ahi, ahi, e ancora ahi, Grecia mia madre insensata portami oggi nella mia cella tabacco stoppino e rakì e inoltre dinamite per ridurre la prigione in cenere Amore, quanti hanno creduto che tu fossi per loro un mal di testa ma anche quanti non ti hanno creduto scioglili dai loro vincoli perché ritrovino la loro strada secondo la legge loro, il nulla Ahi, ahi, e ancora ahi, Grecia mia madre insensata portami oggi nella mia cella tabacco stoppino e rakì e inoltre dinamite per ridurre la prigione in cenere 8. La deforme Testo di Nikos Gatsos Musica di Stavros Xarhakos Prima intepretazione: Stavros Xarhakos con Despo Diamantidou Altra, eccezionale [GPT], interpretazione : Dimitra Galani Despo Diamantidou. Una Domenica a Kokkinià nel quartiere della mia infanzia vidi una vecchia deforme la cui mente scorreva altrove La guardai mi guardò come una civetta nell'orto e mi disse con voce roca che ricordava una madre pazza: "Sono spuntata su tiepide zolle tanti secoli prima di Cristo. Facevo vita bella e piacevole e prendevo solo il meglio Ma con l'andar del tempo il mondo si fece invidioso e mi accoppiarono, pensa un po' a barbare tribù, una via l'altra Selgiuchidi Slavi Veneziani tutti si spingevano l'un l'altro Allora compresi perché non ero che una carta bruciata senza gioia senza festa Piano piano e umilmente lottando e tormentandomi misi fuori ali nuove ma arrivò anche di peggio Vidi i miei stessi figli dar le chiavi in mani altrui e con bugie senza numero con tradimenti e sangue ridurmi il cuore a pezzi Per questo una notte buia salirò a Kessarianì col mio passo affaticato a piangere per le vittime sulle tombe coperte di ragnatele E lassù sull' Imetto in faccia al Licabetto reggerò un piccolo cero che faccia luce per cent'anni 9. Questo posto Questo posto è un mito per il colore e la luce un mito nascosto legato al mondo del sole. Ogni alba si muove a un nuovo incontro con la sua stirpe immortale. Questo posto è un giardino dove bambini in pena con grembiulini azzurri bambini di una madre perduta per sempre orfani tra loro sodali aspettano che lei appaia sulla soglia di una porta serrata. Questo posto è uno scoglio tagliente come una spada che il tempo sapiente trasformerà un giorno in canzone e arriveranno stagioni in cui le nostre povere anime ascolteranno nel vento la sua melodia. 10. Lettera a Markos Vamvakaris (Saluto) Testo: Nikos Gatsos Musica: Stavros Xarhakos Prima esecuzione: Yorgos Dalaras con Despo Diamantidou Markos Vamvakaris. Ciao Marco Vamvakaris *4 padron di barche a Siro che la strada aprivi alla luna e stentavi a dir di sì avevi la tua insegna sulla piazza del Pireo e per compagna la brezza dalle acque di Psittàlia Ciao Marco Vamvakaris cielo della nostra solitudine Piena di stelle la tua bocca e incompleto il tuo alfabeto ma il sublime ce lo portavi in basso come solo tu sapevi e noi pietra su pietra e con l'amore nel cuore ti abbiamo eretto una sacra edicola per farti riverire dai bimbi Ciao Marco Vamvakaris grande e immortale.