Le parole incrociate
Lucio Dalla| Versione greca di Riccardo Venturi | |
| LES MOTS CROISÉS | ΤΟ ΣΤΑΥΡΟΛΕΞΟ |
| Qui donc était Bava le boucher ? Il bombardait Milan; Il courait en 1898; aujourd'hui, année assez lointaine. Les chevaux à la Scala, les Alpins sur la place du Dôme. Attention: Cavalerie piémontaise, Alpins du Val de Non. | Ποιος ήταν Μπάβα ο χασάπης; [1] Βομβάρδιζε το Μιλάνο, έτρεχε το Ενενήντα Οχτώ, σήμερα 'ναι μακρινός χρόνος. Τ' άλογα στη Σκάλα, οι Αλπίνοι στην πλατεία Ντουόμο. [2] Προσοχή· Ιππικό από Πιεμόντε, Αλπίνοι από Βαλ ντι Νων. [3] |
| Qui donc était ce roi Humbert ? Il commandait à Rome Foudre de guerre, avec sa mèche au vent L'infanterie était à Mantoue, les bersaglieri sur le Pô. Attention: Infanterie calabraise, bersaglieri de Rho. | Ποιος ήταν Humbert le Roi; Διέτασσε από τη Ρώμη, [4] αστραπή του πολέμου με την κόμη στον αέρα. Το πεζικό 'μενε στη Μάντοβα, οι βερσαλιέροι στον Πάδο. Προσοχή· Πεζικό από Καλαβρία, βερσαλιέροι από Ρω. [5] |
| Et qui donc était Nicotera, ministre de l'Intérieur ? Soleil des sept croix et feu de l'enfer Le Barbier à l'Opéra, des canons à Mergellina. Attention: Tirs inexpiables, et massues du soir au matin. | Και ποιος ήταν ο Νικοτέρα, υπουργός εσωτερικών; ήλιος εφτά σταυρών και φωτιά της κόλασης. Στεν Όπερα ο Κουρέας, κανόνια στη Μερτζελίνα. [6] Προσοχή· ριξιές κρεμάλες και μπαστούνια βράδυ πρωί. |
| L'homme n'est pas fait de pierre L'homme n'est pas un citron. Et s'il n'est pas de pierre Il n'est pas chair à canon. | Από πέτρα δεν είναι ο άνθρωπος ο άνθρωπος δεν είναι λεμόνι κι αν από πέτρα δεν είναι δεν είναι κρέας για κανόνι. |
| Cheval de roi La fille d'un roi L'ombre d'un roi Seulement un roi Peut contrecarrer un roi. | Άλογο του βασιλιά θυγατέρα του βασιλιά η σκιά ενός βασιλιά κι η διάθεση ενός βασιλιά. Μόνο όποιος 'ναι βασιλιάς μπορεί ν' αντιτεθεί βασιλιά. |
| Le jeu des puissants Est de changer ce qu'ils veulent Même la course des vents. | Το παιχνίδι των ισχυρών είναι ν'αλλάξουν αν θέλουν και το τρέξιμο των ανέμων. |
| Et les citrons à Palerme ? Ils pendaient aux arbres. Couvrant d'ombre le sang des pauvres gens. Qui donc était Pinna ? Un procureur, ami de Garibaldi. Attention: Exécutions de masse, dans le château ancien. | Και τα λεμόνια στο Παλέρμο; Κρέμονταν απ' τα κλαδιά κρύβοντας με σκιά το αίμα φτωχών χριστιανών. Ποιος ήταν ο Πίννα; Ένας διοικητής, φίλος του Γκαριμπάλντι. Προσοχή· Μαζικά τουφεκίσματα στο Παλαιό Κάστρο. |
| Et la taxe sur le grain ? Toute l'Émilie rouge S'enflamme de fureur, brûle d'insurrection État de siège, tirs, la troupe bivouaque Attention: Le fleuve roulait lentement de Crémone à Ferrare. | Κι ο φόρος επί σίτου; Όλη η Αιμιλία η κόκκινη [7] με θυμό παίρνει φωτιά και καίγει στην εξέγερση. Κατάσταση πολιορκίας, στρατοπεδεύματα, ριξιές. Προσοχή· βραδιά έρρεε το ποτάμι από τη Κρεμόνα στη Φερράρα. |
| Quel nom avait l'eau changée en bourbier ? Massacre à chaud du peuple italien. Une brigade décimée sur place. Attentiom: Soldats liés aux arbres, aux arbres du bois. | Πως το λέγανε το νερό μεταμορφωμένο σε βάλτο; σφαγείο εν θερμώ του Ιταλικού λαού. Μίαν ολόκληρη ταξιαρχία την αποδεκάτισαν στον τόπο. Προσοχή· Στρατιώτες δεμένοι στα δέντρα, τα δέντρα του δάσους. |
| L'homme n'est pas fait de pierre L'homme n'est pas un citron. Et s'il n'est pas de pierre Ni même chair à canon. | Από πέτρα δεν είναι ο άνθρωπος ο άνθρωπος δεν είναι λεμόνι κι αν από πέτρα δεν είναι δεν είναι κρέας για κανόνι. |
| Alors que l'abatteur Voulait De la vieille viande Il fut prestement pendu; Et un roi à cheval Lui aussi a sauté Et au milieu du salpêtre Fut précipité, Comme au temps De la grande fureur Quand le vieil empereur Condamnait à mort Qui faisait l'amour. | Σαν το παλιό κρέας ήθελε, τον χασάπη γρήγορα τον κρεμάσανε κι ένα βασιλιά απ' το άλογο τον τινάζουνε και μες στο νίτρο [8] τον γκρεμίζουνε σα στη εποχή του μεγάλου θυμού όταν ο γέρος αυτοκράτορας καταδίκαζε στο θάνατο όποιον έκανε έρωτα. |
| Six colonnes à la file, le jeu est terminé. Dans son beau pré, l'Italie a une odeur de brûlé. Un fil rouge relie toutes, toutes ces histoires. Attention: Nous sommes tous dedans, C'est le pouvoir qui attaque. | Έξι φάλαγγες στη σειρά, τέλεσε το παιχνίδι. Στο ωραίο λιβάδι Ιταλίας μυρωδιά καμμένου. Κόκκινο νήμα δένει όλ' αυτά τα γεγονότα. Προσοχή· Είμαστ' όλοι εντός, είν' η εξουσία που παραβιάζει. |
Ετοιμάστηκαν κάποια σχόλια μετάφρασης για τους Έλληνες αναγνώστες να καταλάβουν καλύτερα τα γεγονότα που αναφέρονται σ' αυτό ωραίο και δυνατό τραγούδι γραμμένο από τον ποιητή Ρομπέρτο Ροβέρσι, στο οποίο συνοψίζονται τις πιο τρομερές “κρατικές καταστροφές” στην Ιταλία μετά την Ένωση.
[1] Ο βασιλιάς Ιταλίας, Ουμβέρτος Α', διέταξε στο στρατηγό Φιορέντσο Μπάβα Μπεκκάρης να πνίξει αυστηρά τη λεγόμενη “ανταρσία για το ψωμί” στο Μιλάνο, στο Ιούνιο του 1898. Ο στρατηγός του υπάκουσε με σκληρή αποτελεσματικότητα. Ο βασιλιάς τον ευχαρίστησε επισήμως για την “υπηρεσία” και τον παρασημοφόρησε με το “Μέγαν Σταυρόν Τιμής”. Δύο χρόνια αργότερα, στις 29. Ιούλιου 1900, ο βασιλιάς σκοτώθηκε από νέον αναρχικό από Πράτο, τον Γκαετάνο Μπρέσι, που ήθελε σ' αυτόν τον τρόπο να εκδικηθεί όλα τα θύματα της κατάπνιξης του Μπάβα Μπεκκάρης.
Στους ιταλικούς στίχους, “Bava il beccaio” είναι αμετάφραστο λογοπαιχνίδι με “Beccaris” και “beccaio”, ένα παλιό λόγο για “χασάπης”.
[2] “Piazza Dom” τη λένε οι Μιλανέζοι την Πλατεία Ντουόμο, τη πλατεία του καθεδρικού ναού.
[3] Η Βαλ ντι Νων, ή Κοιλάδα Αναυνίας, είναι κοιλάδα στην περιοχή Τρέντο.
[4] Ο βασιλιάς Ουμβέρτος Α' Ιταλίας (δες σχ. 1)
[5] Ρω (Rho) είναι μικρή πόλη στα περίχωρα του Μιλάνου. Οι μπερσαλιέροι είναι ιταλικά πεζικά στρατεύματα, διάσημα για το κράνος τους διακοσμημένο με φτερά πετεινού.
[6] Ο υπουργός εσωτερικών, Νικοτέρα, διέτασσε στο ιταλικό στρατό να πνίξει αυστηρά μια σειρά ανταρσιών στη Νάπολη (Μερτζελίνα είναι παλιά συνοικία Νάπολης).
[7] Ο λεγόμενος “φόρος επί σίτου” (ή “επί αλεσμένου”) ήταν πολύ αντιλαϊκός φόρος που η ιταλική δεξιά κυβέρνηση επέβαλε στα αλεσμένα δημητριακά. Εφόσον αφορούσε το βασικό τρόφημα των φτωχών στην Ιταλία, προκάλεσε επανάσταση σε πολλές περιοχές Ιταλίας, π.χ. στην Αιμιλία. Αφού η επανάσταση καταπνιχτεί ως πάντα, ο φόρος καταργήθηκε επιτέλους στο 1876.
[8] Στη κόλαση. Αναφέρεται ακόμα στο φόνο του βασιλιά Ουμβέρτου Α' από τον αναρχικό Μπρέσι.